मथुरा

मथुरा- मथुरा ही भगवान श्रीकृष्णाची जन्मभूमी. त्यामुळे भारतीयांच्या मनात या क्षेत्राविषयी अनन्यसाधारण भक्तीभावना आहे. राजवाडा, उंची हवेल्या यामध्ये भगवंताला जन्म घेता आला असता, पण तेथे त्यांनी तो न घेता येथे तुरुंगात घेतला, आणि त्या तुरुंगभूमीचे रुपांतर झाले तीर्थक्षेत्रात.

           मधुपुरी, मधुशिका, मधुपघ्ना, मधुबन, मधुरा अशी नावेही मथुरेला आहेत. श्रीकृष्ण जन्मभूमी, तसेच त्या नजीकचे गीता मंदिर, द्वारकाधीश मंदिर, वृंदावन, गोवर्धन पर्वत, बाल ध्रुव टेकडी, कालिया नागाला नष्ट केले ते कालियहद, श्रीरंग मंदिर, गोकुळ, महावन नांदगाव, बरसाना वगैरे अनेक क्षेत्रे व घाट या परिसरातील यामुनातटकी आहेत.

           मथुरेचा हा परिसर २६८ कि. मी. चा असून मथुरेच्या प्रदक्षिणेच्या मार्गावर ९३ तीर्थक्षेत्रे आहेत. या परिसराला ब्रजमंडळ म्हणतात. त्याशिवाय या प्रदक्षिणा मार्गास काही फाटे फुटले असून तेथे जुरहरा, रेणुका, धोलपुर, सीताकुंद, धरणीधर, वराह, देवल, देवकली, हरगाव, गोल, गोकर्ण ही क्षेत्रे आहेत.
 तसेच या प्रदेशात जैनांचीही शारीपुर, त्रिलोक्पुर, चांदपूर, कम्पिल वगैरे क्षेत्रे आहेत.

            मथुरेहून आग्ऱ्याला रेल्वे व मोटार मार्ग आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज यांची आगऱ्याहून  सुटका हा प्रसंग येथीलच लाल किल्ल्यातील. जगप्रसिद्ध ताजमहाल, फत्तेपुर्सिक्री वगैरे स्थळे येथे आहेत.